Wkład WFOŚiGW w Gdańsku w czyste powietrze Pomorza

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku od początku swojej działalności podejmuje działania, których celem jest poprawa jakości powietrza w województwie pomorskim.

Zanieczyszczone powietrze ma bezpośredni wpływ na zdrowie człowieka. Jest przyczyną wielu chorób. Głównym źródłem smogu jest niska emisja, czyli emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z lokalnych kotłowni węglowych i domowych pieców grzewczych, a także z transportu drogowego.

Czyste Powietrze w walce ze smogiem

WFOŚiGW w Gdańsku realizuje w województwie pomorskim rządowy program priorytetowy Czyste Powietrze. Ma on na celu ograniczenie emisji szkodliwych substancji, które powstają na skutek spalania słabej jakości paliw w przestarzałych kotłach. Można otrzymać dofinansowanie na wymianę starych kotłów na paliwo stałe, a także na przeprowadzenie niezbędnych prac termomodernizacyjnych budynku oraz montaż odnawialnych źródeł energii. Więcej informacji o programie znajduje się na naszej stronie internetowej.

Do Funduszu dotychczas wpłynęło 7 900 wniosków o dofinansowanie. Łączna kwota wnioskowanych dotacji to 107 mln zł, pożyczek – 14 tysięcy zł.

42 pomorskie gminy podpisały porozumienia w zakresie wspólnej realizacji programu. Gminy te zostały włączone w proces przyjmowania i weryfikacji wniosków o dofinasowanie. Przeszkoleni przez pracowników Funduszu urzędnicy pomagają mieszkańcom poprawnie wypełnić wnioski oraz skompletować wymagane załączniki. Doradzają i udzielają niezbędnych informacji na temat programu. Lista gmin, które zawarły porozumienia z WFOŚiGW w Gdańsku znajduje się tutaj.

Program Czyste Powietrze stanowi swoistą kontynuację realizowanego przez WFOŚiGW w Gdańsku w latach 2010 – 2018 konkursu Czyste Powietrze Pomorza.  W ramach ww. konkursu Fundusz w Gdańsku udzielał dofinansowania na wymianę źródeł ciepła na paliwo stałe w jedno – i wielorodzinnych obiektach mieszkaniowych. W trakcie ośmiu edycji konkursu Czyste Powietrze Pomorza podpisanych zostało 219 umów z jednostkami samorządu terytorialnego, które pełniły funkcję pośredniczącą lub partnerską w tym projekcie. Łączna wysokość udzielonych wyłącznie ze środków WFOŚiGW w Gdańsku dotacji wyniosła 17,5 mln zł. Zlikwidowanych zostało około 5 100 indywidualnych źródeł ciepła na paliwo stałe. Roczna emisja pyłów zawieszonych zmniejszyła się o 680 ton, natomiast dwutlenku węgla o ponad 45 tysięcy ton.

Powietrze wolne od zanieczyszczeń

5 lat temu rozpoczęła się jedna z największych inwestycji w województwie pomorskim, której celem była poprawa jakości powietrza. Po raz pierwszy, na taką skalę, podjęte zostało przedsięwzięcie, które sprawiło, że mieszkańcy Gdańska zyskali powietrze wolne od smogu i dymu.

Zamknięta została kotłownia przy ul. Zawiślańskiej w Gdańsku. Dzięki temu wyłączone zostały 4 kotły opalane miałem węglowym o łącznej mocy 23 MW. Przy okazji zlikwidowanych zostało także ponad 380 węglowych źródeł ciepła na Stogach, Przeróbce, Dolnym Wrzeszczu, Nowym Porcie i  Aniołkach.

Ograniczono emisję bardzo szkodliwych substancji do atmosfery. O 48 ton rocznie zmniejszona została emisja pyłów PM 10 i o 46 ton pyłów PM 2,5. Emisja samego dwutlenku węgla – odpowiedzialnego za ocieplenie klimatu – zredukowana została o ponad 10 tysięcy ton.

Mieszkania, w których żyło kilkanaście tysięcy osób, podłączone zostały do sieci ciepłowniczej.  Poprawił się nie tylko komfort i jakość życia, ale inwestycja bezpośrednio wpłynęła na zdrowie gdańszczan. Pył zawieszony uznawany jest za przyczynę wielu chorób. Każde ograniczenie jego ilości w powietrzu przekłada się na konkretne korzyści.

O ile zakręcenie kurka w kotłowni było stosunkowo proste, to budowa sieci ciepłowniczej łączącej Przeróbkę i Stogi z miejską siecią ciepłowniczą GPEC okazała się nie lada wyzwaniem. Pod korytem rzeki Motławy poprowadzone zostały cztery rury ciepłownicze. Każda o długości 230 m i przekroju 31 cm. Była to pionierska inwestycja na europejską skalę, wymagająca kompleksowej wiedzy inżynierskiej oraz zaangażowania w projekt wielu instytucji i specjalistycznych firm.

Na realizację zadania GPEC otrzymał z WFOŚiGW w Gdańsku dofinansowanie w kwocie ponad  20 mln zł, z tego ponad 10 mln zł dotacji z NFOŚiGW. To jedno z najwyższych dofinansowań w historii WFOŚiGW w Gdańsku.

Likwidacja kotłowni opalanej koksem w gdańskiej zajezdni tramwajowej

W 2017 roku w ramach umowy WFOŚiGW w Gdańsku z GPEC do miejskiej sieci ciepłowniczej podłączone zostały także budynki zajezdni tramwajowej. Zlikwidowana została kotłownia zasilana koksem w Nowym Porcie. W zajezdni działały dwa kotły o łącznej mocy 700 kW, które ogrzewały trzy budynki na terenie przedsiębiorstwa. Rocznie pochłaniały 350 ton koksu. Badania przeprowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska wykazały przekroczenia norm jakości powietrza. Dzięki podłączeniu obiektów zajezdni do miejskiej sieci ciepłowniczej, znacznie obniżyła się emisja szkodliwych substancji do atmosfery, powstających w wyniku spalania koksu: rocznie pyłów PM 10 o 1,8 ton, pyłów PM 2,5 o 1,6 ton, zaś dwutlenku węgla o 388 ton.

Kawka – ograniczenie niskiej emisji

Zarówno zamknięcie kotłowni Zawiślańska, jak i kotłowni spółki Gdańskie Autobusy i Tramwaje oraz likwidacja lokalnych węglowych źródeł ciepła przeprowadzone zostały w ramach konkursu WFOŚiGW w Gdańsku „Kawka dla Pomorza – ograniczenie niskiej emisji” w oparciu o program priorytetowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – Poprawa jakości powietrza. Część 2) KAWKA – Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii.

Program „Kawka – ograniczenie niskiej emisji” rozpoczął się w 2014 roku. Wtedy to Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podpisał pierwsze umowy z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej na udostępnienie środków. Samorządy niemalże 50 polskich miast zadeklarowały, że zlikwidują 19 000 nieefektywnych, węglowych źródeł ciepła.

Program skierowany był do podmiotów działających na rzecz ograniczenia emisji pyłów zawieszonych oraz benzoapiremu na obszarach, gdzie występują przekroczenia.

W województwie pomorskim program realizowany był w Gdańsku, Rumi, Wejherowie, Kościerzynie i Starogardzie Gdańskim. WFOŚiGW w Gdańsku przeprowadził trzy nabory wniosków o dofinansowanie, tym samym uczestniczył we wszystkich edycjach programu ogłoszonych przez NFOŚiGW.

W pierwszej edycji oprócz likwidacji starych i nieefektywnych źródeł na paliwa stałe, dofinansowanie udzielane było również na kompleksową termomodernizację budynków. Wspierano także likwidację lokalnych kotłowni oraz rozbudowę i modernizację sieci ciepłowniczych.

WFOŚiGW w Gdańsku w ramach programu „Kawka – ograniczenie niskiej emisji” łącznie zawarł 54 umowy (w tym 8 z jednostkami samorządu terytorialnego, 7 ze spółkami ciepłowniczymi, 2 z przedsiębiorstwami publicznymi, 2 z przedsiębiorstwami prywatnymi oraz 35 ze wspólnotami mieszkaniowymi).

W latach 2014 – 2018 udzielił 26,37 mln zł dotacji oraz 19,47 mln zł pożyczki na realizowane przedsięwzięcia.

Rocznie emisja pyłów zmniejszyła się o 181, 7 ton, zaś dwutlenku węgla o ponad 18 tysięcy ton! Setki węglowych źródeł ciepła zostało zlikwidowanych.

Słoneczne Pomorze, Prosument i inne konkursy WFOŚiGW w Gdańsku

W minionych latach WFOŚiGW w Gdańsku ogłaszał liczne konkursy, których celem była poprawa jakości powietrza w województwie pomorskim.

Słoneczne Pomorze wspierało zadania polegające na instalacji kolektorów słonecznych, paneli fotowoltaicznych oraz autonomicznych punktów świetlnych (lampy solarne lub hybrydowe) wraz z oprzyrządowaniem.

Kolektory słoneczne zamontowane zostały przy boiskach orlik w Dzierzgoniu, Chojnicach, Sztumie czy na dachu Centrum Sportu Akademickiego Politechniki Gdańskiej, zaś instalacje fotowoltaiczne na dachach szkół podstawowych w Czarnej Dąbrówce i Rokitach. W Czarnej Dąbrówce i Rokitach emisja dwutlenku węgla łącznie zmniejszyła się o 10 ton rocznie. W kolejnych latach Fundusz dofinansował montaż 45 lamp autonomicznych m.in. w Lubichowie, Sadlinkach, Słupsku, Kobylnicy i Pruszczu Gdańskim, głównie na skrzyżowaniach dróg lokalnych, przystankach autobusowych i parkingach, gdzie brak było dostępu do sieci elektroenergetycznej.

Prosument dla Pomorza umożliwiał uzyskanie dofinansowania na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii dla spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych. Konkurs ten realizowany był z udziałem środków udostępnionych przez NFOŚiGW w ramach programu priorytetowego „Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii. Część 2) Prosument – linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii”.

W Cedrach Wielkich zlikwidowana została duża kotłownia węglowa. Dostarczała ona ciepłą wodę i centralne ogrzewanie do dziesięciu 12 – rodzinnych budynków. Dzięki realizacji konkursu „Prosument dla Pomorza” w każdym z budynków zainstalowane zostały pompy ciepła o mocy 40 kW. Na dachach wszystkich domów wykonane zostały instalacje fotowoltaiczne, których moc elektryczna waha się od około 12 do 19 kW, w zależności od liczby paneli. Wyprodukowana energia wykorzystywana jest przez pompy ciepła, a także do oświetlenia korytarzy i klatek schodowych. Rocznie o 466 ton ograniczona została emisja dwutlenku węgla do atmosfery.

Z kolei w ramach TermoPomorza i Oszczędnego Oświetlenia Pomorza można było uzyskać dofinansowanie na termomodernizację obiektów użyteczności publicznej oraz modernizację oświetlenia zewnętrznego. Były to pierwsze konkursy związane z efektywnością energetyczną.

Konkurs TermoPomorze umożliwił dofinansowanie przez WFOŚiGW w Gdańsku termomodernizacji 11 budynków użyteczności publicznej w 10 gminach Pomorza.

Konkurs Oszczędne Oświetlenie Pomorza skupiał się na niewielkich projektach pilotażowych, które pozwoliły na zapoznanie się z technologią LED oraz sprawdzenie jej użyteczności. WFOŚiGW w Gdańsku dofinansował w sumie 14 projektów, polegających na zastosowaniu technologii LED przy oświetleniu ulic i przestrzeni publicznych. Łączna kwota dofinansowania wyniosła 738 500 zł. W sumie na terenie województwa pomorskiego zamontowanych zostało 628 punktów świetlnych. Spowodowało to ograniczenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery o 112 ton rocznie.

W latach 1993 – 2019 na zadania z zakresu ochrony powietrza w województwie pomorskim WFOŚiGW w Gdańsku udzielił dofinansowania w wysokości około 317 mln zł. Były to wyłącznie środki krajowe, pochodzące z opłat za korzystanie ze środowiska. Tak działający system finansowania ochrony środowiska sprawdza się w Polsce od ponad 30 lat, w imię zasady „zanieczyszczający płaci”!

Miejmy więc pewność, że to dobrze zainwestowane środki publiczne!